پاورپوینت بررسی مبانی و مفاهیم گردشگری و انواع گردشگری 
 
بخشی از مطلب
گردشگری، سیاحت یا توریسم به طور کلی به عنوان مسافرت تفریحی در نظر گرفته می‌شود. هر چند که در سال‌های اخیر شامل هرگونه مسافرتی می‌شود که شخص به واسطه آن از محیط کار یا زندگی خود خارج شود. به کسی که گردشگری می‌کند گردشگر، سیاح یا توریست گفته می‌شود. واژه گردشگر از زمانی پدید آمد که افراد طبقه متوسط اقدام به مسافرت کردن نمودند. از زمانی که مردم توانایی مالی بیشتری پیدا کردند و عمرشان طولانی‌تر شد، این امر ممکن شد.
اغلب گردشگرها بیش از هر چیز به آب و هوا، فرهنگ یا طبیعت مقصد خود علاقمند هستند. ثروتمندان همیشه به مناطق دوردست سفر کرده‌اند، البته نه به صورت اتفاقی، بلکه در نهایت به یک منظور خاص. به طور مثال برای دیدن ساختمان‌های معروف و آثار هنری، آموختن زبان‌های جدید و چشیدن غذاهای متفاوت. گردشگری سازمان‌یافته امروزه یک صنعت بسیار مهم در تمام جهان است.
واژه«tourism» از دو بخش ترکیب یافته است:کلمه «tour» به معنای سفر،گشت،مسافرت،سیاحت و پسوند«ism» که ریشه در لغت لاتین «turn» به معنای دور زدن، رفت و برگشت بین مبدأ و مقصد و چرخش دارد که از یونانی به اسپانیایی و فرانسه و در نهایت به انگلیسی راه یافته‌است.گردشگری در فرهنگ" ویستر" به معنای سفر به مثصد و بازگشت به محل سکونت؛ در فرهنگ" لانگمن" به معنای مسافرت و سرگرمی برای تفریح آمده است. در کشورهای توسعه یافته واژه گردشگری از قرن نوزدهم و به ویژه از اویل قرن بیستم تغیییر ماهیت داده است.در فرهنگ لغت فارسی معین جهانگردی را می توان در اقطار عالم سفر کردن به منظور شناخت و آگاهی سفر، وسیر و گردش در روی زمین و از شهری به شهری رفتن و مسافرت در آفاق تعریف کرد.(دکتر ضیایی،احمدی،1392 : 19)
افراد ثروتمند معمولاً به اقصی نقاط جهان سفر می‌کنند تا شاهکارهای هنری را ببینند، زبان‌های جدید بیاموزند، با فرهنگ‌های جدید آشنا شوند و یا با غذاهای دیگر کشورها آشنا شوند.
اصطلاحات «توریسم» و «توریست» اولین بار در سال ۱۹۳۷ توسط جامعه ملل مورد استفاده قرار گرفتند. گردشگری به سفر به خارج از کشور و با مدت زمان بیشتر از ۲۴ ساعت اطلاق می‌شود.
تاریخچه گردشگری در ایران، 
در تمامی دوران باستان (قبل از اسلام) شهرها، راه‌ها، اقامتگاه‌ها در امپراطوری ایران در حال گسترش بودند و به دلیل وجود یک امنیت نسبی سفر نیز در بین بازرگانان و اشراف رواج داشت. نوشته‌هايي در دست است كه از سفر بعضي از يونانيان و روميان به ايران در دوران پيش از اسلام حكايت دارد. پس از ورود اعراب مسلمان به ایران تا قرن‌ها وضعیت آبادانی در ایران رو به اضمحلال گذاشت با این حال به دلیل بنیان‌هایی که از دوران باستان در ایران وجود داشت از رونق و امکانات سفر برخوردار بود. از آنجا که مسلمانان در پی فتح و اکتشاف دیگر سرزمین‌ها بودند جهانگردی در قرون 9 و 10 میلادی به بعد در ایران رواج یافت از جمله معروف‌ترین جهانگردان این دوران می‌توان ناصرخسرو قبادیانی (قرن 9 میلادی) اشاره کرد. از سوی دیگربه تدریج و به ویژه طی قرون هفتم  به بعد جهانگردان غربی نیز در پی سفر به شرق و از جمله ایران برآمدند.  در قرون اولیه دوران اسلامی به پیروی از دوران پیش از اسلام سعی شد اقامتگاه‌هایی در ایران تأسیس شود که بسیاری از آنها همچنان بر جای مانده است. نخستين كسي كه از در دوران بعد از اسلام از مغرب زمين به ايران سفر كرد و سفرنامه‌اي را هم در شرح مسافرت خود به ايران نگاشت، بنيامين تودلاي اهل اسپانيا بود. (همايون، 1384: 65).
ایران در در دوران صفویه (قرون 16 و 17 میلادی) و علی‌الخصوص در دوره شاه عباس اول به عنوان کشوری جذاب نظر بسیاری از جهانگردان اروپایی را به خود جلب کرد. دوره سلطنت «شاه عباس اول» تا انقراض سلسله صفوي را مي‌توان يكي از مهمترين ادوار توسعه جهان‌گردي در ايران به حساب آورد، اين توسعه به چند عامل بستگي داشت كه مهمترين آنها عبارت بود از امنيت و توسعه راه‌هاي ارتباطي و تأسيسات اقامتي. (همايون، 1384: 68). در این دوره جهانگردان بسیاری به ایران سفر کردند که معروف‌ترین آنها می‌توان به آنتونی و رابرت شرلی Sir Anthony and Robert Sherley،جان باپتیست تاورنیه Jean Babtiste Tavernier ، سر توماس هربرت  Sir Thomas Herbert، پیتر دلاواله Pietro Dela Valle ،آدام اولاریوس Adam Olearius ،جان کلاردین Jean Clardin اشاره کرد.
پس از دوره صفویه به دلیل ناآرامی‌های و بی‌ثباتی تا سال‌ها سرزمین ایران دچار هرج و مرج پی در پی شد اما از اواسط دوران قاجاریه با ثبات تدریجی داخلی از یک سو و گسترش پدیدۀ استعمار و رقابت‌های بین کشورهای قدرتمند اروپایی سفر به ایران راز‌های باستان‌ شناسی و تاریخی بسیاری رادرایران گشود. سير و سياحت ايرانيان و میل آنان به گردشگري در اروپا، از عصر مشروطيت رو به فزوني نهاد. (یعقوب زاده،35:1388)
انواع گردشگری:
گردشگری انواع مختلفی دارد و شناخت انواع گردشگری برای برنامه‌ریزی در عرصه گردشگری اهمیت اساسی دارد. چرا که تقاضاها و خدمات مورد نیاز گردشگران مختلف یکسان نیست؛ برای مثال گردشگرانی که به قصد دیدار اقوام و دوستان مسافرت می‌کنند معمولاً به هتل و حتی رستوران بیرون از منزل نیاز ندارند، اما از سایر امکانات و تسهیلات استفاده می‌کنند. در مقابل، برای گردشگرانی که به قصد تجارت سفر می‌کنند، ممکن است امکاناتی همچون هتل و تسهیلات اقامتی اهمیت زیادی داشته باشد و از طرفی علاقه‌ای به بازارهای محل نداشته باشند. همچنین احتمال دارد گردشگر روستایی (rural tourist) هیچ تمایلی به خدمات شهری نداشته باشد و تمام مدت سفر خود را در روستا اقامت نماید.
بر این اساس تاکنون صاحب‌نظران و سازمان‌های بین‌المللی با توجه به معیارهای مختلف، دسته‌بندی‌های متعددی از گردشگری، ارائه کرده‌اند برای مثال می‌توان به ((mass tourism))و((alternative tourism)) اشاره کرد.

گردشگری انبوه:
 عبارت است از گردشگری معمولی که در سطح گسترده در سراسر جهان وجود دارد. 
گردشگری جایگزین: نوعی از گردشگری است که در واکنش به توسعه عنان گسیخته گردشگری انبوه در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ مطرح شده و هدف آن به کارگیری شیوه‌های نوین در گردشگری به جای روش‌های مخرب گردشگری است.
در یک تقسیم‌بندی دیگر، گردشگری به سه نوع فرهنگی، طبیعت‌گرای و ماجراجویانه تقسیم شده است که به طور مختصر از آن به عنوان گردشگری ((Adventure Culture Ecotourism) AC zE)) یاد می‌شود.
گردشگری فرهنگی:
به علت وجود تعاریف متنوع و متغیر از فرهنگ، تعریف گردشگری فرهنگی نیز دشوار است. ریموند ویلیامز (1976)، نظریه‌پرداز فرهنگی، واژه‌ی فرهنگ را یکی از پیچیده‌ترین واژگان زبان انگلیسی می‌داندکه دربرگیرنده‌ی "هنر و یادگیری" و "شیوه کلی زندگی" مردم است؛ یعنی، فرهنگ با گذشته و سنن (مثلاً تاریخ و میراث)، ترجمان‌های خلاق (مثلاً کارهای هنری و اجراها)، سبک زندگی و آداب و عادات مردمان مرتبط است. بسیاری از گردشگران، همان اندازه که به فرهنگ مردمام مختلف علاقه‌مند هستند به سایت‌های تاریخی، بناهای یادبود، موزه‌ها و نگارخانه‌ها علاقه دارند. 
به علت وجود تعاریف متنوع و متغیر از فرهنگ، تعریف گردشگری فرهنگی نیز دشوار است. ریموند ویلیامز (1976)، نظریه‌پرداز فرهنگی، واژه‌ی فرهنگ را یکی از پیچیده‌ترین واژگان زبان انگلیسی می‌داندکه دربرگیرنده‌ی "هنر و یادگیری" و "شیوه کلی زندگی" مردم است؛ یعنی، فرهنگ با گذشته و سنن (مثلاً تاریخ و میراث)، ترجمان‌های خلاق (مثلاً کارهای هنری و اجراها)، سبک زندگی و آداب و عادات مردمان مرتبط است. بسیاری از گردشگران، همان اندازه که به فرهنگ مردمام مختلف علاقه‌مند هستند به سایت‌های تاریخی، بناهای یادبود، موزه‌ها و نگارخانه‌ها علاقه دارند.
دیدگاه ریچاردز و هیوگز در مورد گردشگری فرهنگی
ریچاردز (1996) در پژوهشی که برای اتلس انجام داد، دو تعریف از گردشگری فرهنگی ارائه می‌دهد:
تعریف فنی: هرگونه حرکت انسان به سمت جاذبه‌های فرهنگی ویژه مانند موزه‌ها، سایت‌های میراث، اجراهای هنری و جشنواره‌ها که در بیرون از محیط معمول زندگی‌اش قراردارند.
تعریف مفهومی: حرکت انسان به سمت جلوه‌های فرهنگی‌ای که در بیرون از محیط معمول زندگی‌اش قرار دارند. هدف از این حرکت کسب اطلاعات و تجارب جدید برای ارضای نیازهای فرهنگی است.
با این حال، در این تعاریف، از فرهنگ به‌عنوان شیوه زندگی مردم نام برده نشده است، از این رو، ریچاردز (2001آ) بعدها تعریف جامع‌تری از گردشگران فرهنگی ارائه داد:
گردشگری فرهنگی صرفاً مصرف محصولات فرهنگی گذشته نیست، بلکه مصرف فرهنگ معاصر یا شیوه زندگی یک اجتماع یا منطقه نیز می‌باشد. بنابراین، گردشگری فرهنگی هم "گردشگری میراث" (مرتبط با اشیاء بازمانده از گذشته) و هم "گردشگری هنری" (مرتبط با تولیدات فرهنگی معاصر) است http://zistboom.com/fa/news93/08/05))
هیوگز (1996) بین گردشگری فرهنگیِ "عام"، "گسترده"، "محدود" و "بخشی" تفاوت قائل می‌شود. در حالت کلی، دسته‌بندی بالا را می‌توان به ترتیب با درک فرهنگ به‌عنوان شیوه کلی زندگی، تعامل با گروه‌های قومی و بومی ویژه، شرکت در فعالیت‌های هنری و خردمندانه‌ی یک جامعه، و بازدید از جاذبه‌های میراث یا مکان‌های هنری، متناظر دانست.
مک کرچر و دوکروس (2002) از 5 نوع گردشگر فرهنگی نام می‌برند:
1-گردشگران فرهنگی هدفمند، که فرهنگ انگیزه‌ی اصلی آنهاست، به‌دنبال کسب تجارب ژرف فرهنگی هستند.
2- بازدیدکنندگان از مکان‌های دیدنی، که به دلایل فرهنگی سفر می‌کنند، تجارب‌شان سطحی‌تر است. 
3-گردشگران فرهنگی خوش اقبال، که فرهنگ منبع انگیزشی اولیه برای آنها نیست، خود را به‌طور اتفاقی در میان تجارب فرهنگی ژرفی می‌یابند.
4- گردشگران فرهنگی کم علاقه، فرهنگ را منبع انگیزشیِ ضعیفی برای سفر خود می‌دانند و تجارب‌شان سطحی است.
5-گردشگران فرهنگی حاشیه‌ای، فرهنگ را دلیلی برای سفر خود نمی‌دانند ولی از جاذبه‌های فرهنگی دیدن می‌کنند.
گردشگری فرهنگی ، بخش مهمی از تقاضای جهانی گردشگری را تشکیل می‌دهد. طبق آمار سازمان جهانی گردشگری ۳۷ درصد گردشگری بین‌المللی با انگیزه فرهنگی انجام می‌شود و این تقاضا در حال افزایش است. رشد گردشگری فرهنگی و گردشگری میراث (heritage tourism) به عنوان عناصر گردشگری نوین، توجه سیاستگزاران و محققان را در سراسر دنیا به خود جلب کرده است.«گردشگری فرهنگی عبارت است از مسافرت افراد از محل سکونت خود به مکان‌هایی که جاذبه‌های فرهنگی دارند. این جا به جایی به قصد کسب اطلاعات و تجارت برای ارضای نیازهای فرهنگی گردشگران انجام می‌شود.» 
از جمله ویژگی‌های گردشگران فرهنگی می‌توان به سطح بالای تحصیلات آنان، بالا بردن میانگین سنی آنان و شاغل بودن آنان اشاره کرد. «گردشگری فرهنگی مایل به آشنایی با فرهنگ مناطف مختلف، خواهان کاوش در چشم‌اندازهای فرهنگی جوامع انسانی و درک آنها است.در این نوع گردشگری به جذابیت‌های فرهنگی توجه می‌شود. از قبیل موزه‌ها، نمایشگاه‌ها، ارکسترها، نمایشنامه‌ها، هنرهای دستی، معماری در ایران علاوه بر موارد فوق، آئین‌های سنتی نظیر تعزیه، مراسم چهارشنبه سوری، جشن‌های مذهبی زرتشتی و اسلامی، عزاداری‌ها مانند محرم و ... نیز از جذابیت‌های فرهنگی می‌تواند تعریف شود. در سال‌های اخیر از سوی مسئولان گردشگری ایران بارها درخصوص میزان اهمیت گردشگری فرهنگی و سهمی که ایران می‌تواند در این زمینه به دست آورد تأکید شده است و ایران در تلاش است در نبود امکانات و شرایط مناسب در دیگر انواع گردشگری، این نوع گردشگری را تبلیغ و رواج دهد.   
 گردشگری هنری:
« گردشگری هنری در پی شناخت هنرهای ملل دیگروآگاهی از آنان است.ایرانیان از هزاران سال پیش در زمینه انواع هنرها مانند سفالگری ،معرق کاری،کاشیکاری،قالیبافی،نمدمالی،نقاشی،خوشنویسی،مینیاتوروغیزه دارای ابداعات وآثار با ارزشی بوده اند که خوشبختانه بسیاری از آنها باقی مانده اند و از جاذبه های ایران برای گردشگران هستند.
 گردشگری تاریخی: 
این گونه از گردشگری که گردشگری میراث نیز نامیده می‌شود و به بازدید از موزه‌ها، مکان‌ها و ابنیه تاریخی می‌پردازد، امروزه بخش عمده‌ای از گردشگری را به خود اختصاص داده است. ایران به دلیل دارا بودن هزاران ابنیه با ارزش تاریخی(یک میلیون و دویست ) در این زمینه می تواند بسیار موفق باشد. 
گردشگری تاریخی و فرهنگی :
این گونه به گردشگری اطلاق میشودکه در برگیرنده هنر و فرهنگ و شیوه ی زندگی مردم است. این نوع گردشگری را گردشگری میراث (آثار ملموس: بناهای باستانی و غیر ملموس :آداب و رسوم )هم می نامند. مهمترين زمينه هاي شكل گيري گردشگري تاریخی و  فرهنگي ميتوان به اماكن تاريخي، موزه ها، فرهنگ و آداب و رسوم خاص هر منطقه، نظير موسيقي محلي، خوراك، پوشاك، صنايع دستي و تماشای رخداد های ورزشی ، شرکت در فعالیت های تفریحی، و یا بازدید از کارگاه های که شامل مزارع و مراکز صنعتی یا تجارت اشاره كرد.به عنوان نمونه میتوان جاذبه شهرستان رشت اشاره کردکه  علاوه بر برخورداري از جاذبه هاي فراوان اكوتوريستي، با داشتن قدمت تاريخي و فرهنگ غني خود نيز بي نصيب نمانده است. وجود بيشمار بقعه ها، بناهاي قديمي و ميادين در كنار فرهنگ و آداب و رسوم  منحصر به فرد و مراسم خاص اين شهرستان، علاوه بر طبيعت گردي موجب شكل گيري گردشگری تاریخی و فرهنگی در این شهرستان شده است.
اهرام مصر
مجموعه اهرام جیزه نام مجموعه اهرام تاریخی ساخته شده در دوران مصر باستان است که در حاشیه شمالی شهر قاهره کنونی واقع شده است. هرم بزرگ جیزه یکی از اهرام در مجموعه اهرام جیزه و تنها بازمانده عجایب هفت گانه جهان محسوب می شود.
انگکور وات انگکور وات نام مجموعه ای از معابد است که در اوایل سده دوازدهم برای شاه سوریاوارمان دوم در انگکور در کامبوج ساخته شد تا پرستشگاه حکومتی و پایتخت او قرار گیرد. این معبد که در ابتدا معبدی هندو بود و به ویشنو، خدای هندیان تقدیم شده بود پس از ورود آیین بودا به معبدی بودایی بدل شد. انگکور وات که تا به امروز به خوبی حفظ شده است هنوز هم تنها پرستشگاهی است که از زمان ساختش تا کنون به عنوان یک مرکز مذهبی استفاده می شود
شهر ممنوعه
شهری قدیمی در منطقه پکن، پایتخت کشور چین است و یکی از مهمترین دیدنی های تاریخی این کشور به شمار می آید. شهر ممنوعه به روایتی وسیع ترین و کامل ترین مجموعه معماری چوبی در جهان به شمار می رود.
دلفی(Delphi) نیز یکی دیگر از بناهای تاریخی یونان است که معابد و عبادتگاه‌های یونانی‌های باستان را در بر دارد و از طرف یونسکو به عنوان یکی از میراث فرهنگی بشر شناخته شده است. شهر باستانی دلفی در ۱۱ کیلومتری شمال غرب مرکز شهر آتن قرار دارد. اهمیت این شهر باستانی به دلیل قرار گرفتن معبد آپولو و آمفی تأتر بزرگ آتن است که یکی از چهار بازی سراسری یونان در آن برگزار می‌شده است
 
انگیزه گردشگران تاریخی و فرهنگی 
گردشگران فرهنگی - تاریخی انگیزه‌های متعددی برای سفر خود دارند، شاید بتوان این انگیزه‌ها را در قالب طبقه بندی زیر گنجاند:
برخی از محل‌های باستانی و تاریخی بازدید می‌کنند زیرا آنها را به عنوان نمادهایی از مقصد خود می‌شناسند، مثلاً کسی که از میدان نقش جهان بازدید می‌کند زیرا یکی از شاخصه‌های اصفهان این میدان است، همچنین برج ایفل در پاریس.
برای دیدار از دوستان و بستگان خود سفر می‌کنند و برای اینکه زمانی را با آنها بگذرانند به دیدن اماکن تاریخی یا سایر مراکز فرهنگی هنری می‌روند. گردشگری که برای دیدار بستگان خود به ایلام سفر می‌کند در یک بعد از ظهر از موزه قلعه والی دیدن می‌کند.
گروهی از گردشگرن و به خصوص گردشگرانی با سطح تحصیلات بالاتر به منظور کسب تجربه و شناختی عمیق‌تر از یک محل جاذبه‌های فرهنگی آن  را مورد بازدید قرار می‌دهند. گروهی از اساتید دانشگاهی که برای دیدن آثار تاریخی دره شهر به این شهرستان سفر می‌کنند.
گروهی از گردشگران برای تفاخر و مطرح ساختن تجارب خود در جمع برای دیگران به مقاصد فرهنگی- تاریخی سفر می‌کنند.
گروهی از گردشگران به منظور انگیزه‌های مذهبی و زیارت به بازدید از یک مقصد گردشگری می‌پردازند.
بدیهی است که باید به خاطر داشت که همین تنوع گردشگران فرهنگی و تاریخی حاکی از آن است که از نظر جدیت و علایق خود و میزان اصراری که در بازدید از یک محل دارند با یکدیگر متفاوت هستند. همین امر سبب می‌شود که برداشت‌های گوناگونی از یک مقصد یا حتی یک عنصر در مقصدی مشابه داشته باشند و میزان کسب رضایت و کیفیتی که از بازدید نصیبشان می‌شود نیز به همین نسبت متفاوت خواهد بود
بیش از 95 درصد گردشگران ورودی به کشور ما برای استفاده از جاذبه‌های تاریخی، طبیعی، زیارتی و فرهنگی وارد ایران می‌شوند و در بدو ورود از طریق تور لیدرها با ملاحظات فرهنگی و ایدئولوژیک کشور ما آشنا می‌شوند.)        03/6/93    http://www.dolat.ir)
 گردشگری تفرح و تفرج: 
در صنعت گردشگری مسافرت برای تفریح در کانون توجه است. در کشورها یا مکان‌هایی که پذیرای گردشگرند، کسانی مسافر تفریحی محسوب می‌شوند که در مقصد به تفریح و تفرج می‌پردازند، از اماکن دیدنی بازدید می‌کنند، سوغات می‌خرند، عکس می‌گیرند و سرانجام اینکه برای دوره‌های کوتاه مدت در آن مکان‌ها اقامت می‌گزینند. در این نوع گردشگری، گردشگری ساحلی بسیار مورد توجه است. در این نوع گردشگری کشورهایی همچون اسپانیا، ایتالیا، ترکیه، یونان، آمریکا توانسته‌اند بیشترین جاذبه‌ها را فراهم آورند. بیشتر تلاش بازاریابها و پژوهشگران صرف درک این گروه می‌شود و می‌کوشند تا چنین گردشگری را میان گروه‌هایی از افراد که از نظر اجتماعی، ترکیب جمعیتی یا روان شناسی ویژگی‌های مشابه دارند، تقسیم کنند. با توجه به اینکه ایران کشور گرمی است و هزاران کیلومتر مرزآبی با دریای خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب دارد در این زمینه کشوری با توانایی‌های بالقوه است، اما به دلایل قانونی، عرفی و مذهبی تمایلی به رواج این نوع گردشگری وجود ندارد. 
 گردشگری دریایی: 
گردشگریی که از ساحل دور می شود و به وسط دریا و اقیا نوس منوط می شود،و از دهه ۱۹۸۰ در حال گسترش است.کشتیهای بزرگ اقیا نوس پیما که گردشگران را پذیرا می شوند و انواع تفریحات سالم و ناسالم را برای آنها فراهم می کنند در حال گسترش اند.کشتی تایتانیک نمونه مشهور آن است،وکشتی بزرگ کویین که سالن کنفرانس آن ۱۰۸۰ نفر گنجایش دارد و آن قدر مهم است که به دست ملکه الیزابت ، پادشاه انگلستان افتتاح شد.
و.....